معرفی آجر رسی و کاربرد های آن

خاک رس چیست؟

خاک رس چیست و به چه خاکی خاک رس می گویند ؟ آیا خاک کشاورزی و خاک آجر پزی با هم تفاوت دارد ؟ باید بدانید خاک رس برترین خاک طبیعی و دانه ریز است. مواد تشکیل دهنده خاک رس شامل گروهی از کانی های متبلور به نام کانی های رسی ، آلومین و سیلیکات ها هستند . خاک رس با جذب آب خاصیت شکل پذیری از حود نشان داده و به گِل قابل انعطاف تبدیل می گردد .
البته خاصیت انعطاف پذیری گِل رس در بسیاری از خاک های رس مثل رُس هالوژیت و رس های فلنیت دار وجود ندارد. از نظر اندازه دانه ها، بیشترین اندازه دانه های خاک رس در طبقه بندی های گوناگون مقادیری نابرابر دارند. بسیاری از پژوهشگران ذرات ریز 2 میکرون را رُس تعریف کرده اند . تولید کننده آجر به دو خاصیت خاک رس در تولید خشت خام اجر توجه فراوانی می کند:

1.خمیری بودن خشت رسی ، زمانی که هنوز تر است و صلب بودن آن زمانی که خشک می شود . (جسم صلب به جسمی گویند که بر اثر نیروهای وارده بر آن تغییر شکل ندهد.) علت اصلی خمیری بودن رس ، شکل دانه های خاک رسی است. این دانه ها بسیار بسیار ریز هستند به نحوی که قطر آنها شاید از 10 میکرون بیشتر باشد .البته رس های با کیفیت بالا به طور معمول قطری کمتر از نیم میکرون دارند.

2.خاک سفید اکسید آهن ندارد . لذا رنگ اصلی خاک های رسی موجود در طبیعت رنگ سرخ است چون که در آنها مقدار زیادی اکسید آهن سه ظرفیتی وجود دارد و به علت وجود کربن در خاک ، رنگ آنها تیره تر است. بعضی وقت ها رنگ خاک رس، خاکستری است که علت آن گرافیت موجود در خاک می باشد . رنگ کبود خاک نیز به دلیل اکسید آهن دو ظرفیتی است . رنگ بیشتر خاک های رس پس از پختن در کوره تغییر می کند که این موضوع با مقدار حرارت کوره و همچنین به اندازه ترکیبات عناصر همراه خاک رس وابسته است.

انواع آجرهای رسی

آجرهای سنتی:

این آجرها به روش سنتی و دستی ساخته می‌شوند و شامل آجر قزاقی، آجر فشاری و آجر لعابدار می‌باشند.

آجر قزاقی:

این آجر به رنگ سفید موجود است و ابعاد آن ۲۰*۱۰*۵ سانتیمتر می‌باشد و به علت کیفیت مطلوب و ظاهر مناسبش، در نمای ساختمان به کار می‌رود.

آجر سوراخ دار:

در این آجر حفره‌ها باعث سبک شدن آجر و نیز نفوذ بیشتر ملات می‌شوند. جمع مساحت سوراخ‌ها نیز باید ۴۰-۲۵% سطح آجر باشد.

آجر نسوز:

خاک رسی که در تهیه آجرنسوز استفاده می‌شود، دارای هیدروسیلیکات آلومینیوم بیشتری (خاک نسوز) میباشد. آجرهای نسوز در واقع نوعی چینی هستند. از آجرهای نسوز به علت مقاومت حرارتی بالایی که دارند، در پوشش درونی کوره‌های صنعتی و نیز در بدنه شومینه‌ها استفاده می‌شود.

 کاربرد آجر رسی 

آجر نما رسی از قدیمی‌ترین انواع آجرهای نما به شمار می‌آید که از گذشته تا به حال، مورد استفاده‌ی ساختمان‌سازان قرار داشته‌اند. این نوع آجرها، با توجه به مواد اولیه و فرایند ساخت دارای انواع مختلفی هستند. از انواع مختلف این آجرها به علت استحکام و مقاومت بالا می‌توان برای پیکربندی ساختمان‌ها و یا به دلیل ظاهر زیبایی که در نمای ساختمان‌ها ایجاد می‌کنند، برای طراحی داخلی استفاده کرد. همچنین از این نوع آجرها برای ساخت کف خانه‌ها نیز استفاده می‌شود‌. پس به طور کلی با توجه به ویژگی های گوناگون این نوع آجر، می‌توان از آن در مصارف گوناگون بهره گرفت. انواع گوناگون آجرهای نما قزاقی، سنتی، فشاری، صنعتی، نسوز و سایر دیگر آجرها را به هنگامی که در فرایند ساخت آن‌ها از خاک رس استفاده شود، می‌توان در دسته‌ی آجرهای رسی قرار داد. هر یک از انواع مختلف آجرهای نما رسی را به دلیل ویژگی‌های ظاهری و یا با توجه به عوامل دیگر، در مصارف گوناگونی می‌توانند مورد استفاده قرار گیرند. 

مراحل پخت آجر رسی

آجر رسی از خاک رس تشکیل شده و با ترکیب این خاک با آب، خشت آجر را تولید می کنند. در گرمای ۱۰۰ درجه سانتی گراد ، خشت آماده شده خشک میشود و حالت خمیری و چسبناکی آن از بین میرود، در گرمای ۵۰۰ درجه سانتی گراد به بالا ، به مرور زمان آب تبلور خاک رس جدا میشود و در گرمای حدود ۹۰۰ درجه سانتی گراد خشت پخته میشود و دانه های خاک به هم میچسبند و جسم یکپارچه و مقاومی که همان آجر میباشد به دست می آید. 
چنانچه در خاک، کربنات کلسیم و یا نمک وجود داشته باشد، آجر خوبی ساخته نمیشود زیرا در دمای ۸۰۰ درجه سانتی گراد پخته میشود.